نام کارگروه :             متن جلسات                                        تاریخ:     30/09/1395

مطلب مورد بحث:(منبع بحث،تعداد صفحات): جلسه نهم هم اندیشی، تفسیر نور، مباحث دکتر سلطانی در باب تنبیه و تشویق

خلاصه مباحثه علمی:

ارائه تفسیر آیات 66 و 67 سوره ی مبارکه مریم:

-این آیه شبیه آیات 78 و 79 سوره‏ى یس است.

-از امام صادق‏علیه السلام درباره «خلقناه من قبل و لم یک شیئاً» سؤال شد، حضرت فرمودند: یعنى نه در مرحله‏ى تقدیر و نه در مرحله تکوین هیچ چیز نبود. راوى حدیث درباره‏ى «لم یکن شیئاً مذکورا»(120) پرسید، حضرت فرمودند: یعنى مقدّر بود، ولى نامى از آن در میان نبود.(121) بنابراین، این دو آیه از دو مرحله‏ى پیش از آفرینش انسان سخن مى‏گوید    .

- در حدیث دیگرى نیز امام باقرعلیه السلام در مورد «من قبل» فرمودند: نه در کتاب و نه در علم سخنى از او نبود.(122)

- باور نداشتن معاد، راه توجیه گناه وفرار از عبادت است. «فاعبده و اصطبر لعبادته... یقول الانسان    ...»

         - تعجّب از معاد وزنده شدن دوباره، مربوط به یک زمان و یک گروه خاص از انسان‏ها نیست. «یقول الانسان    »

-      معاد، جسمانى است. «اُخرج» یعنى خارج شدن جسم از زمین    .

         -      معاد، قهرى واجبارى است. «اُخرج» یعنى خروج قهرى وبدون اختیار    .

         -    تردید در معاد با توجّه به آفرینش ابتدائى خود، شگفت‏آور است. «أولایذکر   »

- توجّه انسان به اینکه اوّل نبوده و بعداً خلق شده است، براى قبول معاد کافى است. «أولا یذکر الانسان...»

 -منکران معاد، براى عقیده‏ى خود دلیلى ندارند و تنها قیامت را بعید مى‏دانند، ولى قرآن با دلیل سخن مى‏گوید. «خلقناه من قبل»

 - آفرینش انسان از عدم، بسیار پیچیده‏تر و به ظاهر مشکل‏تر از آفرینش مجدّد انسان پس از مرگ است. «خلقناه... و لم یک شیئا»

در ادامه ی بحث تشویق ها و تنبیه ها دوستان مباحثه ای در خصوص اصول کلی که بایستی در تنبیه ها و تشویق ها در نظر داشت انجام دادند و بحث با ارائه ی مباحث دکتر سلطانی به بایان رسید نکات اصلی عبارتند از:

- تنبیه یعنی: آگاهی دادن، بیدار کردن، هشیار کردن، توجه دادن. تنبیه اصلاً مجازات و کیفر نیست

- مجازات یعنی چی؟ جزا دادن، پاداش دادن، مجازات هم اصلاً کتک وحبس و غیره نیست. مجارات یعنی جزا، نتیجه ی منطقی عمل. به طور مثال در فصل سرما لباس کم پوشیده ایم،مسلمه که سرما می خوریم. سرماخوردگی مجازات ماست. مجازات یک عامل از بیرون نیست؛ نتیجه ی منطقی عمل خود ما است.

-کیفر یعنی چی؟کیفر در مقابل جرم است. یعنی مکافات، یعنی زندان، حبس، اعدام. کیفر برای جرم و مجرم است. جرم تعریف دارد. جرم توسط یک انسان بالغ و عاقل انجام می شود.

- تنبیه کیفر نیست. تنبیه توجه دادن است که از مرز عبور نکن. تنبیه آگاهی دادن و برحذر کردن است ولی توآم با تلخ کامی. در تنبیه احساس تلخی باید باشد و گرنه کودک معیار نمی گیرد چون نه خشونت است نه کتک فقط یک تلخ کامی باید در آن باشد که کودک معیار بگیرد

-چه موقعی باید تنبیه کنیم؟ تنبیه مال زمانی است که کودک از فضای ارزش ها خارج شود.

-کودکی که از فضای ارزش ها خارج می شود یعنی در حال خروج از قالب است باید جلویش گرفته شود، با قدرت، بدون خشونت. تنبیه مال این زمان است تا کودک شکل بگیرد و بداند که از ارزش ها نباید بیرون برود. تنبیه فقط مختص عرصه ی ارزش هاست نه عرصه ی اهمیت ومهارت ها.

-ما در مهارت ها نباید تنبیه کنیم،در مهارت ها باید اجازه بدهیم که اشتباه کنند تمرین کنند تجربه کنند و جلو بروند. در عرصه ی ارزشهاست که ما خط قرمز داریم. 

-در این الگوی فرضی من ارزش، یک عدد شیرینی است. ممکن است در ظاهر خنده دار باشد اما فرض کنید سه تا شیرینی داریم، مادر به فرزندش می گوید: یکی مال من، یکی مال تو و یکی هم برای بابا برایش نگه می داریم تا عصر بیاید بخورد؛ مادر میرود و بعد از چند لحظه می آید می بیند که بچه داره دهانش را تمیز می کنه و شیرینی بابا رو خورده

این بچه از نظر من باید تنبیه شود چون طبقه بندی ارزش ها را زیرپا گذاشته.

حالا اگر جای ارزش و اهمیت برای مادر برعکس شده باشد و اهمیت جای ارزش را گرفته باشد، مادر میاد و میگه اِه خوردی، نوش جونت یه دونه شیرینی بوده دیگه اصلاً میرم یک کیلو برات می خرم بشین بخور،

وقتی بچه شیرینی پدرش رو می خوره، به ارزش حرمت بی توجهی کرده و وارد حریم پدر شده، ارزش صداقت رو زیرپا گذاشته، پس تا این جا دوتا ارزش را زیرپا گذاشته پس باید تنبیه بشه.

-بچه لقب نمی دهیم. فقط می گیم کار بدی کردی، این قدر از کارت ناراحتم چرا این کار رو کردی؟ توهین نمی کنیم، برچسب نمی زنیم، کتک نمی زنیم، تهدید نمی کنیم. "

-تنبیه و مجازات یک دقیقه ای:??

من از کاری که کردی ناراحتم در 30 ثانیه. کم و به اندازه به نسبت کاری که کودک انجام داده زمان ابراز ناراحتی را تنظیم می کنیم و رعایت تعادل را فراموش نمی کنیم. بعد از این که ابراز ناراحتی کردید و اخم کردید با همان حالت اخم و ناراحتی کودک را با دو دست بگیرید و کم تر از 30 ثانیه به چشم هایش نگاه کنید، فقط نگاه کنید. این کمتر از 30 ثانیه سخت ترین لحظات برای کودک است و اصلاً نباید بیشتر از این مدت شود.

-این 30 ثانیه دوم:

بچه ها دلشان می خواهد که زود تمام شود چون هر لحظه اش یک سال می گذرد به همین دلیل نباید زیاد نگاه کنید چون بچه آزار می بیند.

کودک هر کاری می کند که این لحظه را به هم بزند، فرار می کند، چشمانش را می بندد، حرف های گنده می زند، دلقک بازی می کند اما شما محکم سرجایتان بایستید و با دو دست بازوهایش را نگه دارید.

بعد از نگاه 30 ثانیه ای برگردید به حالت طبیعی.

بعد از این تنبیه یک دقیقه ای دو تا کار مهم باید انجام بدهیم و دو پیام مهم باید به کودک بدهیم

1 – پیام محبت و صمیمیت به کودک می فرستیم. یک پیام غیر کلامی.

ببینید چه علامت یا کار به خصوصی بین شما و فرزندتان هست وقتی که به هم پیام محبت می فرستید، مثلاً بعضی لپ می کشند، بعضی دماغشو می گیرند و ... این مرحله ترمیم است. چون بعد از سی ثانیه تنبیه تمام شده و بعد از تنبیه حتماً باید پانسمان و مداوا باشد و در این مرحله به بچه می فهمانیم که دوستت دارم و رابطه ی من و تو برقرار است.

2- پیام شخصیتی – بستگی به سن و زمان و موقعیت کودک دارد. مثلاً میگیم تو که به بابا کمک می کنی و میری روزنامه می خری، این قدر بابا رو دوست داری چرا شیرینی بابا رو خوردی؟

کودک قدرت پیدا می کند که با خودش بررسی کند، « من شخصیت دارم، من دوست داشتنی هستم، چرا این کار رو کردم؟ »

-حوزه ی مهارت ها تنبیه نداریم. کودک بشقاب شیرینی را می برد که تعارف کند، بشقاب کج می شود و می افتد زمین! این جا حوزه ی مهارت ها است پس حوزه ی تنبیه و سرزنش نیست بچه باید فرصت داشته باشد که اشتباه کند و با همراهی بزرگترها اشتباهش را جبران کند

-تنبیه سه شرط دارد:

شرط اول، از صبح تا شب راه نیفتید و دائم بچه را صدا کنید و این مراسم تنبیه را اجرا کنید

شرط دوم، پدر و مادری می توانند این تنبیه را اجرا کنند و درست انجام بدهند که شاد باشند. وقتی در سی ثانیه اخم می کنیم و خودمان را ناراحت نشان می دهیم طبیعتاً اختلاف سطح به وجود می آید

شرط سوم در حیطه ی مهارت مدیریت می کنیم. اجازه دهید که بچه ها اشتباه کنند و بعد جزای اشتباهشان را دریافت کنند. یاد بگیرند که این اتفاق که افتاد نتیجه ی کار خودم بوده

-مثال در حوزه مدیریت مهارت ها بدون تنبیه:

6 تا شکلات خریدیم و سپردیم که 2تا رو صبح بخور، 2تا رو ظهر و 2تارو عصر؛ کودک هم خوشش می آید و همه اش را با هم می خورد!

 شما می آیید و می بینید چه کار باید کنید؟ شکلات هارو خوردی؟ نوش جونت. کودک می ره، ظهر میاد میگه مامان شکلات می خوام، مادر باید بگه خوردی دیگه؛ کودک چونه می زنه که صبح خوردم الآن می خوام. مادر: خوب خودت خواستی! در این جا کودک انتخاب کرده و تصمیم گرفته که همه ی شکلات ها رو با هم بخوره، تأییدش می کنیم، سرزنش این جا جایی نداره،

حالا این وظیفه ی شما است که محکم بایستید، درک احساس می کنیم، جایگزین می دهیم ولی شکلات نمی دهیم.

کار نسیه هم نکنید و بگید بیا این شکلات رو بگیر نگه دار برای فردا.

-تشویق یعنی به شوق آوردن، ایجاد رغبت، راغب کردن.

تشویق به شوق آوردن است. تشویق پاداش نیست.

به همین دلیل تشویق برای فرآیند عمل است نه برای نتیجه. این حرف خلاف هنجارهای اجتماعی امروز ما است.

در صورتی که بچه ها نباید وقتی نتیجه گرفتند تشویق بشوند بلکه در طول انجام فرآیند عمل باید تشویق شوند. بچه ای که در کاری موفق شده خودش از درون تشویق شده.

تشویق برای تلاش و ایجاد انگیزه برای حرکت است.

-جایزه یکی از مظاهر تشویق است که در جامعه ی ما بسیار وسیع است

ما در رویکرد کودک متعادل به جایزه معتقدیم ولی بهترین جایزه ها را جایزه ی معنوی می دانیم مثل لبخند مادر، شادی مادر و